අධිෂ්ඨාන පාරමිතාව

බුදු බවට සුදුසුකම් ලෙස සැළකෙන දස වැදෑරුම් ගුණයන්ගෙන් අටවැන්න ස්ථිර අධිෂ්ඨානයක් ඇති බව යි. මා තුළ පවත්නා දාන, ශීල, නෛෂ්ක්‍රම්‍ය, ප්‍රඥා වීර්යය, ශාන්ති, සත්‍ය, අධිෂ්ඨාන, මෛත්‍රී, උපේක්ෂා යන මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ ගුණ ධර්ම බුදුබවට පත්වන ආත්මභාවය දක්වා අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යන්නෙමි යන ස්ථිර අදහස ප්‍රාර්ථනාව අධිෂ්ඨාන පාරමිතාව ලෙස සැලකිය යුතු ය. ලෝකයෙහි මිනිසා ප්‍රධාන කවර සත්ත්වයෙකුට වුව ද පාපය මිස පින කුසලය ඒ තරම් ප්‍රිය මනාප දෙයක් නොවේ. නිතරම අපේ සිත ඇදී යන්නේ නරක පැත්තටම ය. අකුසල පැත්තටමය.

එයට හේතුව මාර බලයයි. මාර බලය යනු පාප බලයයි. අප වැරැදි දේ කර කියා ගත් තරමටම නැවත නැවත සසර උපදින්නට සිදු වන්නේ නැත්නම් සසර දික්ගැස්සෙන මාරයාගේ අවශ්‍යතාවය සසර දුකින් අප මුදවාලීම නොව අතන මෙතන උපත ලබමින් සසරම රඳවා ගැනීම ය.

මේ සසර ගමන සැප ඇති ලෝකවලට වඩා ඇත්තේ සැප නැති ලෝකයෝ ය. තිරිසන් ලෝකය පේ‍්‍රත ලෝකය, අසුර නිකාය අවීචි මහා නරකය යන ස්ථාන හතරකි. මනුෂ්‍ය ලෝකය සහ දිව්‍ය ලෝක හයකි. මේ ස්ථාන එකොළොස කාම ලෝක නමින් හඳුන්වති. බ්‍රහ්ම ලෝක දහසයක් අරූපිය බ්‍රහ්ම තල හතරක්ද එකතු වු විට තිස් එක් පොළකි. සංසාරය නමින් හඳුන්වනු ලබන්නේ මේ තිස් එක් තලයටයි. මෙයින් සතර අපාය බෙහෙවින්ම දුක්ඛිතය අවීචි මහා නරකය තුළ සංජීව, කාලසූත්‍ර ආදී වශයෙන් තව බොහෝ දුක්ඛිත තැන් ඇත.

ඒ ඒ ලෝකවල උපත ලද විට තව තවත් පාප කර්මයන් සිදුකර ගැනීමට අවස්ථාව සැලකේ. ඒ නිසා සසර තිබෙන ඉතා දුක්ඛිතම ස්ථාන මේ සතර අපායයි.

මීළඟට ඇත්තේ මිනිස් ලෝකයයි. යහපත් දේවල් කර කියා ගැනීමට , ආනිසංසදායි බලවත් පින්කම් කර ගැනීමට මෙහි සඳහන් බුදු බවට සුදුසුකම් දැක්වෙන ගුණාංගයන් පාරමිතාවන් දියුණු කර ගැනීමට පවතින එකම ලෝකය මිනිස් භවය බව සැළකිය යුතුය. මේ සැපවත් ලෝකයේ උපත ලැබූ අය අතර ද පෙර ආත්මවල කර කියා ගත් පාප කර්මයන් නිසාම බලවත් සේ දුක් පීඩා ලබන්නෝ සිටිති. ලෝභය, ද්වේශය, මෝහය යන අකුසල් මූලයන් නිසා අපේ සහෝදර මනුෂ්‍යයන් විසින් කර නොගන්නා පාපයන් නැති තරම් ය. තම තමන් කර ගන්නා පාප කර්මන්යන්ගේ විපාක වශයෙන් ද මොලොව දීම බොහෝ දුක් විදින්නෝ සිටිති.

බුද්ධිමත් දැන උගත් අය දහමට නැඹුරු වී පාපයන්ගෙන් වැළකී කුසල් දහම් – යුතුකම් සපුරා ගනිති. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රධානම ගුණාංගය වන්නේ වැරැදිවලින් වැළකීම පිළිබඳව පවත්නා දැඩි අධිෂ්ඨානයයි. යහපත් දේවල් සපුරා ගැනීම පිණිස පවත්නා වෙනස් නොවන අධිෂ්ඨානයයි. තම සිත් සතන් තුළ පවත්නා මේ දැඩි ඕනෑකම, කැමැත්ත, රුචිකම බුදු බවට අවශ්‍යම ගුණයක් වශයෙන් දක්වා ඇත්තේ ඒ නිසාම ය. අධිෂ්ඨානය යනු තම සිත් සතන්හි පවත්නා කුසලයට ඇති ස්ථිරසාර රුචි බවයි.

බුදු බව ලබනතාක් මේ ස්ථිර ගතිය අඛණ්ඩව නොවෙනස්ව පවත්වාගෙන යාම එසේ මෙසේ කෙනෙකුට කළ හැකි දෙයක් නොවේ. එතරම්ම එය බල සම්පන්න ගුණයකි. මේ උත්කෘෂ්ට ධර්මතාවය නොවෙනස්ව භවයෙන් භවයට - උපතින් උපතට පවත්වාගෙන යන පුද්ගලයාට නියමිත පාරමිතා ධර්ම සම්පූර්ණ කරගත් විගස බුදුබවට පත්විය හැකිය. යමෙක් මේ ශ්‍රේෂ්ඨ ගුණ ධර්ම සම්පූර්ණ කරගත් විට අනාදිමත් කාලයක් පුරා වඩන ලද ඒ ගුණ ධර්මයන් විසින්ම ඔහු ලොව්තුරා බුදුබවට පත්කරන්නේය.

බුදුන් දවස සැවැත් නුවර දැන උගත්, යමක් කමක් ඇති පවුලක “දත්ත” නමැති තරුණයෙක් සැදැහැ සිතින් පැවිද්දට පත්විය. මහ වනය මැද දමන ලද අලුත් මළ මිනීවල එතූ රෙදි ගෙන සෝදා පිරිසිදු කොට කපා, මසා පඬු පොවා, පිළියෙල කරගත් පාංශුකූලික දෙපට සිවුරුත් තනිපතට සිවුරුත් – අඳනය සහ ඒ කෑලි රෙදි යොදා මසා ගත් පටිය ද පරිහරණය කළේය. මේ අනුව වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම දත්ත තෙරුණුවෝ පාංශුකූලික භික්ෂුවකි. සොහොනෙහි ගිනි නිවීමට වතුර ගන්නා ගස් මුට්ටියක බඳෙන් උඩ කොටස කඩා ඒ කලගෙඩි බාගය පාත්‍රයක් වශයෙන් පරිහරණය කළේය. ගලකින් අතුල්ලා මෙම පාත්‍රය කට වටා සිනිදු බවට පත් කරගත්තේය. ගං ඉවුරක තල් කොළ තුන හතරක් සෙවිලි කළ තල් කොළ කිහිපයකින් වටා ආවරණය කරගත් පස් රියනක් පමණ වූ කුටියක් තුළ වෙසෙමින් “මම මේ ජීවිතෙන් තොර වීමට පෙර රහත්විය යුතුමය” යි යන අධිෂ්ඨානයෙන් භාවනාවෙහි යෙදුනි.

ගඟ අයිනයෙහි විසූ බැවින් මේ තෙරණුවෝ ගංගා තිරිය යන නමින් ප්‍රකට විය. කවුරුත් හඳුන්වනු ලැබූ මුන් වහන්සේ කිසිකෙනෙකු සමගවත් වචනයක්වත් කතා කරන්නේ නැත. දිනපතා ළඟ පිහිටි ගමකට දවාලට පමණක් පිණ්ඩපාතය වඩති. කිසිවෙකු සමඟ වචනයෙක්වකුත් කථා නොකළ මේ හාමුදුරුවෝ ගොළුවෙක් වෙන්නට ඇතැයි බොහෝ දෙනා සිතූහ. දිනපතා පිණ්ඩපාත බෙදන එක් කාන්තාවක් මුන් වහන්සේ ගොළුවෙක්ම දැයි දැනගනු පිණිස පරීක්ෂා කිරීමට පාත්‍රයට කිරි පූජා කළේය.

ප්‍රමාණයකට වත් කරද්දීම උන්වහන්සේ තම අතින් පාත්‍රය වසා ගත්තේය. ඇය ඒ ගැන නොතකා දිගටම පාත්‍රයට කිරි වත් කරගන්නට පටන් ගත්තීය. නැවත ද අතින් වැසූ නමුත් මේ ස්ත්‍රිය ඒ ගැන නොතකා දිගටම කිරි වත් කරගෙන ගියාය. එවිට ගංගා තිරිය තෙරණුවෝ නැගණියනි, මේ ඇතැයි දෙවරක්ම කීවේය. උන් වහන්සේ ගොළුවෙක් නොවන බව ගම්වාසීන් දැන ගත්තේ මේ සිද්ධියෙන් පසුවයි. මෙසේ එදා කතා කළ නමුදු නැවත ද කා සමඟවත් කතා කිරීමකින් තොරව, මහත් වූ දුෂ්කර ජීවිතයක් ගත කරමින් කමටහන් වඩා තුන් වසරක් පිරෙත්ම ගංගා තිරිය තෙරණුවෝ සෘද්ධිබල සහිතව මහා රහත් බවට පත්වූහ. රහත් වීමෙන් පසු මෙබඳු ප්‍රීති වාක්‍යයක් - උදානයක් උන් වහන්සේ පළ කළහ. උදානය මෙසේ ය.

තීණං මේ තාල පත්තානං - ගංගාතීරේ කතා කුටී
ජව සිත්තෝව මේ පත්තෝ - පංසුකූලං ච චීවරං
ද්වින්නං අන්තර වස්සානං - ඒකාවාචා මේ භාසිතා
කතියේ අන්තර වස්සමිහි – තමොක්ඛන්ධෝ පදාලිතෝ

ගංගා තීරයෙහි පිහිටි මාගේ කුඩා කුටිය තල්පත් තුන හතරක් සෙවිලි කරන ලද්දකි. මාගේ පාත්‍රය සොහොනයෙහි ගිනි නිවීමට ගන්නා දිය ඉසින ගස් මුට්ටියක් කපා හදා ගත්තකි. තනිපට දෙපට සිවුරු දෙක සහ අඳනය ද පටිය පාංසුකූලික සිවුරුය. මා විසින් අවුරුදු දෙකක් තුළ කතා කරන ලද්දේ “ඇති ! නැගණියෙනි” “ඇති! නැගණියෙනි” යන වචන දෙක පමණයි. තුන්වන වසරෙහි මම කෙලෙසුන් නසා සෘද්ධි බල සහිතව උතුම් වූ රහත් බවට පත් වුනෙමි. මාගේ අචල අධිෂ්ඨානය අද මුදුන් පත් වූයේය. “මෙය මාගේ අන්තිම උපතයි. නැවත මාගේ උපතක් නැතැයි” ප්‍රීති වාක්‍යය ප්‍රකාශ කළේය.

අධිෂ්ථානයෙක ඇති බලය ගංගා තිරිය තෙරුන් වහන්සේගේ මේ කථා පුවතින් පැහැදිලි වන්නේය. උන් වහන්සේ තම අධිෂ්ඨානය මුදුන්පත් කරගැනීම පිණිස දැරූ පරිශ්‍රමයක මහත මෙයින් විදහා දැක්වේ. එබැවින් බුදුබවට අවශ්‍ය සුදුසුකමක් වූ මේ අධිෂ්ඨාන ගුණයද අපේ මෙලොව පරලොව දියුණුවට හේතු වන්නාක් බව සැලකිය යුතුයි. එසේම නූතන භික්ෂූන් වහන්සේලා වන අපට පැරණි පැවිදි උතුමෙකු වූ ගංගා තිරිය තෙරුන්ගේ මෙම ජීවන රටාව ගැන කියවෙන කථාව ආදර්ශයක්ම විය යුත්තේය.